Hanteer circulaire subgunningscriteria bij inkoop
Juridische houdbaarheid
Hoog
Invloed
Hoog
Overheidslaag
Gemeentelijk - Provinciaal - Nationaal
R-ladder
R1 - R2 - R3 - R4 - R5
Juridische houdbaarheid
Hoog
Invloed
Hoog
Overheidslaag
Gemeentelijk - Provinciaal - Nationaal
R-ladder
R1 -
R2 -
R3 -
R4 -
R5
Door circulaire subgunningscriteria toe te passen in een aanbesteding van zonnepanelen, wordt de markt gedwongen om circulariteit mee te nemen in de inschrijving en daarna in de uitvoering van de aanbesteding.
Hoe kun je subgunningscriteria toepassen?
De gemeente of provincie kan een aanbesteding voor het leveren en onderhouden van zonnepanelen op een bepaalde locatie in de markt zetten. In de aanbestedingsprocedure kan deoverheid op de volgende manier een subgunningscriterium rond circulaire zonnepanelen formuleren:
Stap 1: Maak gebruik van het gunningscriterium ‘beste prijs-kwaliteitsverhouding’.
Stap 2: Formuleer verschillende subgunningscriteria onder de noemer ‘kwaliteit’, waarvan er tenminste één gericht is op circulaire zonnepanelen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een plan van aanpak, waarin de inschrijvers toelichten hoe zij de circulariteit van de zonnepanelen vergroten op basis van de R-ladder. Op deze manier worden inschrijvende partijen gedwongen om circulariteit mee te nemen in de inschrijving.
Binnen het subgunningscriterium over circulaire zonnepanelen kun je onderdelen benoemen die minimaal in het plan van aanpak voor moeten komen om het maximale aantal punten toegekend te krijgen. Het is van belang om transparant te maken waarop ze beoordeeld worden. Denk daarbij aan:
1.SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden) formulering van de onderdelen die in het plan komen en de mate waarin zij bijdragen aan de doelstellingen
2. Duurzaamheidsprestatie aangeven in de uitvoering van de opdracht aan de hand van de R-laddertreden van circulariteit:
- De wijze waarop inschrijver na heeft gedacht over het doel en nut van de (materialen in) zonnepanelen (Refuse/Rethink)
- In hoeverre is geborgd dat het product een langere levensduur heeft, een betere modulaire opbouw kent, bestaat uit duurzame materialen, en op een duurzame manier wordt omgegaan met toxische stoffen (Redesign)
- De beoogde terugdringing van het gebruik van nieuwe grondstoffen (Reduce)
- Het beoogde hergebruik van producten, en de beoogde toepassing van tweedehands producten of componenten (Reuse)
- De wijze waarop inschrijver onderhoud regelt, zonnepanelen repareert, opknapt of hergebruikt. Bijvoorbeeld een omschrijving van de beschikbaarheid van reserveonderdelen (Repair)
- De wijze waarop inschrijver materialen verwerkt en/of hergebruikt tot circulaire grondstoffen (Recycle).
3. De bereikte beperking van milieu-impact met maatregelen gericht op de grootste milieu-impact van de dienst of levering
4. In hoeverre de haalbaarheid van de plannen wordt aangetoond, en de plannen zijn onderbouwd met resultaatgaranties.
In aanvulling daarop kun je in de subgunningscriteria punten toekennen aan duurzaamheidsaspecten, zoals:
- Een bepaald minimaal percentage gerecycled of hergebruikt materiaal in de zonnepanelen
- De herkomst van de zonnepanelen en de arbeidsomstandigheden, waarbij een hogere score wordt toegekend aan producten die in Europa zijn geproduceerd, in plaats van in China. Op deze manier kan beter zicht worden gehouden op de arbeidsomstandigheden en het energiegebruik (en de emissies daaruit) tijdens de productie van zonnepanelen
- Het minimaliseren van de impact op het milieu tijdens de productie en verwerking van de zonnepanelen
- Informatie over arbeidsomstandigheden en sociale verantwoordelijkheid binnen de toeleveringsketen
- Hogere puntenscore voor loodvrije of antimoonvrije panelen.
De Buyer Group Duurzame Zonnepanelen heeft een template gemaakt met een aantal duurzaamheidscriteria:
- De Carbon footprint (CFP) van de zonnepanelen volgens de Simplified Carbon Assessment (ECs systeem)
- Toepassing van Glas-glas zonnepanelen (die mogelijk een langere levensduur hebben dan glas-folie zonnepanelen)
- Garanties met betrekking tot de levensduur van de zonnepanelen.
- Certificaat Rigorous Accelerated Stress Testing; volgens PVEL PQP of IEC 63209 of 3* EN61215. Accelerated Stress Testing simuleert "echte" omstandigheden in een korte tijd om te testen hoe betrouwbaar een product is. Dit helpt zwakke punten te vinden en zorgt ervoor dat producten beter presteren en langer meegaan.
- Toepassing van halogeenvrije kunststoffen in kabels
- Zo laag mogelijk gewichtspercentage van lood in soldeertin en antimoon in glas.
Stap 3: Koppel een hoge wegingsfactor aan het subgunningscriterium over circulaire zonnepanelen. Op deze manier wordt het voor de inschrijvende partijen interessant om veel aandacht aan het subgunningscriterium te besteden. Daarnaast gaan partijen ook tijd en geld investeren om circulariteit in te passen in de aanbestedingsopdracht.
Relatie tot andere instrumenten
- Plan van aanpak als selectiecriterium
Het uitvragen van een ‘plan van aanpak’ bij aanbestedingen rond circulaire zonnepanelen wordt nog relatief weinig gedaan. Naar mate het vaker wordt toegepast, kan het plan ook onderdeel worden van de selectiecriteria. Het plan van aanpak rond circulaire zonnepanelen kan zo een standaard onderdeel worden in aanbestedingsopdrachten. - Onderdelen van plan van aanpak in contracteisen
Met de winnende partij van de aanbesteding sluit je een raamovereenkomst af. Hierin kun je contracteisen opnemen waarin je bepaalde onderdelen uit het plan van aanpak verplicht stelt.
Uit de praktijk
Gemeente Ede
Gemeente Ede heeft in de aanbesteding ‘Levering en installatie van zonnestroomsystemen’ een plan van aanpak uitgevraagd, waarvan een duurzaamheidsplan een belangrijk onderdeel is. Dit plan moet aantonen hoe de inschrijvende partij de milieubelasting van de benodigde componenten en van de organisatie en uitvoering van het project beperkt.
Het plan moet ook maatregelen bevatten om afval te verminderen, materiaal- en energiegebruik te minimaliseren, en de recyclebaarheid van materialen en transport te optimaliseren. Daarnaast moeten aanbieders uitleggen hoe ze ervoor zorgen dat de producten op een sociaal verantwoorde manier zijn vervaardigd, zonder kinderarbeid en uitbuiting en met respect voor mensenrechten.
Gemeente Tynaarloo
Een ander voorbeeld van een aanbesteding voor zonnepanelen waar duurzaamheidseisen in de subgunningscriteria zijn opgenomen, is de aanbesteding van Gemeente Tynaarloo, genaamd ‘ Installatie Zon-PV 6 locaties gemeente Tynaarloo ’. Gemeente Tynaarloo heeft duurzaamheid opgenomen als subgunningscriterium, waaraan 20 van de 100 punten voor het gunningscriterium ‘kwaliteit’ zijn gekoppeld.
De gemeente beoordeelt duurzaamheid in deze aanbesteding op de volgende manier:
- De duurzaamheid van de aangeboden zonnepanelen en de manier waarop die wordt aangetoond door de inschrijver.
- De wijze waarop wordt aangetoond dat de inschrijver tijdens de werkzaamheden de milieubelasting zoveel mogelijk beperkt.
- De wijze waarop de inschrijver aantoont dat hij zelf duurzaamheidsmaatregelen heeft getroffen en bezig is zijn eigen bedrijfsvoering te verduurzamen.
- De mate waarin aandacht wordt besteed aan het werken met producten en componenten die op een sociaal verantwoorde manier zijn vervaardigd.
Universiteit Utrecht
In de aanbesteding ‘Zonneparken A12 Bunnik’ van Universiteit Utrecht is duurzaamheid ook geïntegreerd in de gunningscriteria. Bij de beoordeling van de aanbieding wordt de mate van duurzaamheid meegenomen in de kostenberekening. Dit betekent dat duurzame panelen, zelfs als ze duurder zijn, toch tot een hogere beoordeling kunnen leiden.
ProRail
ProRail heeft de aanbesteding ‘Zonnestroominstallaties (Zon-PV) op Stations’ toegekend op basis van de beste prijs-kwaliteitsverhouding. De gunningscriteria voor het toekennen van de opdracht voor de realisatiefase bevatten de volgende duurzaamheidseisen:
- Garantie en onderhoud van de zonnestroominstallaties: inschrijvers moeten beschrijven hoe ze de installaties onderhouden om de levensduur en het rendement te maximaliseren.
- Duurzaamheid en circulariteit: inschrijvers moeten uitleggen hoe de installaties duurzaam worden gemaakt en hoe ze na gebruik duurzaam worden afgevoerd en hergebruikt.
- CO2-prestatieladder: deze wordt meegenomen als een fictieve korting op de inschrijfprijs.
Voorwaarden
De geformuleerde subgunningscriteria moeten in lijn zijn met de aanbestedingsbeginselen. Deze aanbestedingsbeginselen zijn:
- Objectiviteitsbeginsel: de criteria moeten objectief en controleerbaar zijn.
- Transparantiebeginsel: de criteria moeten transparant zijn.
- Gelijkheidsbeginsel: de criteria mogen niet discriminerend zijn.
- Proportionaliteit: de criteria moeten in verhouding staan tot de opdracht.
Het is van belang dat de subgunningscriteria voldoen aan deze beginselen om een eerlijke, competitieve en rechtmatige aanbestedingsprocedure te waarborgen. Deze beginselen zorgen voor een objectieve selectie van leveranciers.
Zie de website van PIANOo voor meer informatie over aanbestedingen.
| Rechtsgebied | Privaatrecht > |
| Citeertitel | Aanbestedingswet 2012 |
| Artikel | Artikel 2.115 AW 01-04-2013 |
| Geldig vanaf | Invalid Date |