Verduurzaam winkelgebieden door andere functies toe te delen
Door functies evenwichtig toe te delen in het omgevingsplan kun je winkelgebieden anders inrichten: repaircafés en uitleenpunten in plaats van winkels bevorderen de circulaire economie, en verminderen consumptie en afval.
Hoe pas je dit instrument toe?
Het doel van dit instrument is om minder ruimte te geven aan winkels in stadscentra om op die manier de verkoop van goedkope en milieu-onvriendelijke spullen door grote winkels te ontmoedigen.
Daarvoor is transformatie van bestaande winkelgebieden nodig. Het staat gemeenten vrij zelf te kiezen hoe zij het gebied willen transformeren. Dat kan zijn een transformatie naar een woongebied, horecagebied of een van deze twee, in combinatie met ruimte voor circulaire activiteiten, zoals repaircafés en reparatiewinkels.
Wijziging van functies in het omgevingsplan betekent niet dat bestaand gebruik op locaties meteen moet veranderen. Je kunt namelijk geen onevenredige inbreuk maken op het eigendom(srecht) van de gebruiker.
Gemeenten kunnen wel ander gebruik toewijzen bij het vrijkomen van nieuwe locaties. Op die manier kan de transformatie gefaseerd plaatsvinden. Hierbij speelt overleg met vastgoedeigenaren een belangrijke rol. Samen met hen kunnen gemeenten nieuwe functies in het stadscentrum mogelijk maken.
Een andere optie is om in het omgevingsplan gebruik te maken van overgangsrecht. De Omgevingswet schrijft niet voor hoe overgangsrecht bij functiewijzigingen eruitziet; dit beoordeelt de gemeente.
Overgangsrecht moet evenredig zijn en mag geen onevenredige inbreuk maken op eigendomsrechten. Dit kan betekenen dat bestaand gebruik pas aan nieuwe functies hoeft te voldoen na wijziging ('eerbiedigend overgangsrecht') of dat bestaand gebruik nog enkele jaren mag doorgaan.
Afhankelijk van de overgangstermijn en het gebruik kan compensatie worden geboden. Vastgoedeigenaren kunnen daar bijvoorbeeld voor in aanmerking komen, als reparatiewinkels of kringloopwinkels minder huurinkomsten genereren. Ook ondernemingen kunnen mogelijk compensatie krijgen, als ze verplaatst worden.
Uit de praktijk
Bij ons zijn nog geen voorbeelden bekend van dit instrument. Ga jij er mee aan de slag? Laat het ons dan weten.
Voorwaarden
In stadscentra, waar veel functies samenkomen, kunnen veranderingen in ruimtelijke invulling grote gevolgen hebben. Om juridische problemen te voorkomen, is het belangrijk dat de gemeente zorgt voor goede participatie van burgers, en overgangsrecht of compensatie aanbiedt aan winkeleigenaren.
Juridische toelichting
Op grond van artikel 2.4, eerste lid, Omgevingswet dient de gemeenteraad een omgevingsplan vast te stellen. Het omgevingsplan bevat de regels die nodig zijn voor een evenwichtige toedeling van functies aan locaties (artikel 4.2 Ow).
| Rechtsgebied | Publiekrecht > Omgevingsrecht |
| Citeertitel | Omgevingswet |
| Artikel | 2.4 |
| Geldig vanaf | Invalid Date |